Zostałam członkiem spółdzielni. Mieszkanie obiecywano mi za dwa lata. Zaczął się żywot cygański - miesiąc pobytu u jednej mamy, miesiąc u drugiej. I te przeprowadzki, które wspominamy teraz ze śmiechem. To było takie trudne, nigdy nie było wiadomo, gdzie jaka książka leży. Wtedy odkryliśmy Dom Kultury. Tam w czytelni - przy aplauzie sympatycznego pana bibliotekarza - zaczęliśmy się uczyć. I to uczyć zespołowo, w grupach po cztery, pięć osób. Nauka szła łatwiej, zawsze ktoś coś wiedział, a poza tym pojawiła się rywalizacja i szybsze przyswajanie sobie materiału.
Pierwszy rok studiów był ciężki: matematyka, fizyka, geometria wykreślna. Uczyliśmy się we wszystkie wolne dni i wieczory. Nawet na niedzielnym spacerze deklamowałam: "kąt padania równa się kątowi odbicia". Ale ten pierwszy rok przeszedł bez kłopotów. Zdawało się - mówiąc naszym językiem - "za pierwszym podejściem". I wtedy otworzyłam ze zdumienia oczy. Jakie to proste - żeby zdawać, trzeba się uczyć. W szkole średniej nauka przychodziła mi z ogromną łatwością, wystarczyła moja dobra pamięć i wykłady. Ale teraz na studiach wykłady już nie wystarczały. Trzeba było uczyć się w domu. Nie studiować, a właśnie uczyć się prawie na pamięć, po szkolnemu. Nie miałam za grosz wyobraźni przestrzennej. Geometrii wykreślnej uczyłam się na pamięć. Nikt chyba w to me uwierzy. Przerobiłam taką ilość zadań, że nawet jeśli nie widziałam od razu rozwiązania jakiegoś zadania, znałam na pamięć kilka sposobów, którymi mogłam je rozwiązać. Jak rzemieślnik. To dziwne, bo wykłady były przecież tak jasne. Kiedy wykładowca objaśniał, wszystko umiałam i rozumiałam. Ale już w domu po powrocie nie wiedziałam, o co chodzi. Nie lepiej było z mechaniką teoretyczną - kompletna rozpacz nie tylko dla mnie. Też wkuwałam na pamięć.

Potem była jeszcze jedna niespodzianka. W przerwie między semestrem zimowym a letnim urodziłam syna. Mieszkania nie mieliśmy. Zamieszkaliśmy u mojej matki. Pokój 16 m2. Kuchnia i pokoik służbowy 4 m2. Wzięliśmy do dziecka kobietę. W tak małym mieszkaniu nocowało razem osiem osób. Ogrzewanie piecowe, ciągle było zimno i ciągle się brudziło przy rozpalaniu ognia.
W pracy nikt w moje warunki mieszkaniowe nie wierzył i nikt nie chciał przyjść sprawdzić. Zrezygnowałam z karmienia dziecka piersią. "Nie dość, że studiuje, to jeszcze ma dziecko, które będzie ciągle chore" - powiedział mój kierownik i odesłał mnie do innego działu. To, że zostałam w ogóle w zakładzie, zawdzięczam chyba prezesowi, który odnosił się do mnie z dużą sympatią właśnie dlatego, że studiowałam.
Kierownik nowego działu miał wykształcenie stwierdzone notarialnie. Ile zniosłam tam upokorzeń, to już mi się i pisać nie chce. Wykonywałam najgłupsze prace, które mógłby wykonywać goniec. Woziłam listy, dokumentacje, robiłam zamówienia na materiały piśmienne - wszystko po to, aby mi wykazać, że na niczym innym się na pewno nie znam. Nic nie mówiłam, czekałam na mieszkanie. Tymczasem ratowała nas czytelnia w Domu Kultury. Tam można się było uczyć.
Chodziłam rozdrażniona, dziecko chorowało, a ja nie chciałam brać zwolnień z pracy. Nikt nigdy nie zainteresował się moimi warunkami. Kiedy opowiadałam o nich, każdy słuchał i kiwał niedowierzająco głową.

Nikt ze studentów nie wiedział w tym czasie - aż wstyd powiedzieć - co to jest kino, teatr. Na szczęście nikt nie wymyślił ankiety na temat rozrywek kulturalnych studentów WSI, bo byłyby to jedynie czyste karty papieru.
Telewizora nie mieliśmy, boby tylko przeszkadzał i musielibyśmy się uczyć w czytelni lub bibliotece. Odwykliśmy i od pięknego języka literackiego, mowa nasza stawała się coraz uboższa. Nie czytaliśmy literatury pięknej.
Byliśmy po prostu za bardzo zmęczeni, żeby mieć chęć na cokolwiek. Zęby mieć dobre i bardzo dobre wyniki w nauce, żeby oddać wszystkie zadane projekty, trzeba było poświęcić wszystkie wolne wieczory. I nikomu nie uwierzę, że tak być nie musi, że zależy to od odpowiedniego systemu przyswajania sobie wiedzy, od planowania itp. Uczymy się już od dawna w grupie pięciu osób i wszystko to zrobiliśmy. Znamy dokładnie swoje możliwości, swoje chęci do nauki. Nie marnujemy czasu na wspólne dociekanie, o co na przykład chodzi autorowi danego działu. Robi to zwykle jedna osoba, która potem musi nam wszystkim wyjaśnić. Tak jest lepiej i z większym pożytkiem.
W niektórych przypadkach byłoby znacznie lepiej, gdyby oczekiwano od nas zrozumienia i "umiejętności korzystania z podręczników" zamiast powtarzania wykutych na pamięć określeń, które się zapomina po tygodniu. Jesteśmy przecież dorosłymi ludźmi. Mamy kłopoty finansowe, mieszkaniowe, rodzinne. Przecież żadnemu z nas mamusia nie upierze, nie ugotuje i nie kupi biletów do teatru, nie da pieniędzy.

Z mojej grupy każdy ma jakieś kłopoty - dwóch kolegów ma trudne warunki mieszkaniowe, jeden i mieszkaniowe, i finansowe (jest ojcem pięciorga dzieci), a mimo to studiuje i uzyskuje dobre wyniki.
Po dwóch latach pracy w spółdzielni otrzymałam przydział mieszkania. Powstał problem finansowy. Musieliśmy wpłacić 23 tysiące zł wkładu, a nasze umeblowanie stanowiło radio marki "Koliber" i książki. Wszystko zdobyliśmy wspólną pracą, pracą, na którą poświęciliśmy urlopy wakacyjne. Nie chcieliśmy korzystać z pomocy rodziny. I tak zrobili dla nas wiele, bo pozwolili nam mieszkać u siebie. I wtedy pękła bomba. W czasie wizyty mojej rodziny w naszym nowym mieszkaniu dowiedziałam się, co nie podoba się u nas moim ciotkom. Właśnie to, że prawie jeszcze smarkacze, a już mają mieszkanie, meble i... te studia.
Po otrzymaniu mieszkania zmieniłam pracę. Jak to dobrze, że mój kierownik również studiuje. Tylko taki człowiek może zrozumieć. Koledzy mówią, że jesteśmy pasożytami, że państwo na nas łoży takie sumy pieniędzy. Przeszkadza im jedna godzina zwolnienia dziennie, tydzień urlopu w semestrze na zaliczenie egzaminów. Nie zauważają tego, że przez siedem godzin pracy przy wyższych kwalifikacjach można zrobić więcej niż przez osiem bez nich.
Moi wszyscy koledzy, z którymi się uczę, "poczuli" smak studiów i po ich ukończeniu wybierają się na kurs magisterski. Nie wiem, jak ułożą się moje warunki życiowe, ale jeżeli synek będzie mi się zdrowo chował, po ukończeniu studiów, będę chciała rozpocząć naukę na wydziale ekonomiki budownictwa i zrobić pracę magisterską. Czy instytucji, w której teraz pracuję, będzie się opłacało dać mi skierowanie na te studia zaoczne i czy mnie samej starczy sił na dalsze lata nauki - jeszcze nie wiem. Za rok wszystko będzie jasne. Na razie wszyscy marzymy o zagranicznych podróżach i zwiedzaniu świata, pogłębianiu znajomości języków obcych i o tym, by sypiać po osiem godzin i żeby nie było jeszcze ciężej niż teraz.